Individuele arbeidsovereenkomst: Wat houdt een contract in België precies in?

Definitie: Wat is een arbeidsovereenkomst?

Een arbeidsovereenkomst is een (doorgaans schriftelijke) overeenkomst tussen een werknemer en een werkgever. De werknemer stemt toe om, onder het gezag van de werkgever, arbeid te verrichten in ruil voor een loon (en eventuele extra voordelen).

Verschil arbeidsovereenkomst en zelfstandige samenwerking

Wanneer u samenwerkt met een andere zelfstandige (bijvoorbeeld een freelancer), voert die ook arbeid uit in ruil voor betaling. De grootste verschillen zijn:

• In een zelfstandige samenwerking is er geen sprake van gezag of ondergeschiktheid. De zelfstandige organiseert het eigen werk.
• U betaalt een factuur, geen gewoon loon.
• De zelfstandige betaalt zelf socialezekerheidsbijdragen en belastingen.
• Voorwaarden kunnen contractueel worden afgesproken, maar vallen niet onder de arbeidswetgeving.

Collectief versus individueel (+ Wat is een collectieve arbeidsovereenkomst of cao?)

Een arbeidsovereenkomst tussen u en een enkele werknemer is een individuele arbeidsovereenkomst. Daarnaast bestaan er collectieve arbeidsovereenkomsten (cao’s). 

Een cao bevat regels rond zaken als het minimumloon, opzegtermijnen en verplaatsingsvergoedingen. Die gelden voor alle werknemers binnen uw onderneming. Sectorale cao’s gelden voor alle bedrijven (en hun werknemers en werkgevers) binnen een bepaalde sector.  

Het paritair comité, dat werknemers- en werkgeversorganisaties vertegenwoordigt, speelt een belangrijke rol bij het opstellen van de cao.

Arbeidsovereenkomstenwet

Alle regels rond arbeidsovereenkomsten tussen werkgevers en werknemers, zijn opgenomen in de Arbeidsovereenkomstenwet van 3 juli 1978. U vindt er onder meer de rechten en plichten van werkgevers en werknemers, regels rond opzegging, loonbescherming en arbeidsduur. 

Welke soorten arbeidsovereenkomsten bestaan er?

Er bestaan verschillende soorten arbeidsovereenkomsten. Welke overeenkomst u kiest, hangt af van:

• de duur van de overeenkomst: bepaald, onbepaald of voor een specifiek werk/project.
• de aard van de arbeid: arbeider, bediende, student …
• de gepresteerde uren: deeltijds of voltijds.
• aparte situaties, zoals een vervangingscontract of flex-werk.

Een sociaal secretariaat helpt u bij het kiezen van de juiste contractvorm.

1. Contract van bepaalde versus onbepaalde duur

Een contract kan van bepaalde of onbepaalde duur zijn.

In een contract van bepaalde duur (ook wel tijdelijk contract genoemd) staan een duidelijke start- en einddatum voor de tewerkstelling.

Een contract van onbepaalde duur (ook wel vaste tewerkstelling) blijft lopen tot de arbeidsovereenkomst wordt beëindigd, en heeft geen vooraf bepaalde einddatum.

Contract voor duidelijk omschreven werk

Een arbeidsovereenkomst voor duidelijk omschreven werk kent geen vaste einddatum, maar loopt ook niet zomaar door tot het contract beëindigd wordt. Het gaat om een overeenkomst waarin een werkgever een werknemer in dienst neemt om een welomschreven taak te voltooien.

Eens de taak of het project is uitgevoerd, eindigt het contract voor het duidelijk omschreven werk.

Hoe vaak mag een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd worden verlengd?

Het is in principe verboden om verschillende overeenkomsten voor bepaalde duur na elkaar af te sluiten met eenzelfde werknemer. Daarop bestaan enkele specifieke uitzonderingen. 

Het contract kan bijvoorbeeld vernieuwd worden op vraag van de werknemer. Ook als u kunt verantwoorden dat het wettelijk gerechtvaardigd is om meerdere contracten van bepaalde duur na elkaar af te sluiten, kan een uitzondering toegestaan zijn.

Er geldt wel steeds een limiet:

• U mag maximaal 4 opeenvolgende contracten van bepaalde duur na elkaar afsluiten met dezelfde werknemer.
• De contracten duren telkens minimaal 3 maanden.
• De totale looptijd van de opeenvolgende contracten moet minder dan 2 jaar zijn.

In heel uitzonderlijke gevallen en met uitdrukkelijke toelating van de sociale inspectie mag u contracten met een totale looptijd van maximaal 3 jaar afsluiten, met een duur van elk minstens 6 maanden.

Uw sociaal secretariaat bekijkt mee wat mogelijk is.

2. Voltijds of deeltijds

U kunt werknemers voltijds of deeltijds tewerkstellen.

Hoeveel uren een voltijdse tewerkstelling bedraagt, ligt vast in uw sectorale cao of de cao van uw onderneming. Het gaat vaak om 36,6, 38 of 40 uur per week. In principe is 40 uur het maximum, maar in de praktijk bestaan daarop heel wat uitzonderingen. Denk onder meer aan ploegenarbeid, glijdende uurroosters en overuren.

Een werknemer die deeltijds tewerkgesteld is, werkt, tenzij anders bepaald in een sectorale cao:

• minstens 3 uur per werkperiode 
• minstens 1/3 van het aantal uren dat een voltijdse werknemer presteert 

Een deeltijdse werknemer heeft dezelfde rechten als een voltijdse werknemer, maar wel in verhouding tot de geleverde prestaties. Deeltijdse tewerkstellingen hebben invloed op het loon en de sociale werkloosheidsuitkeringen, pensioenrechten en dergelijke meer.

Onder bepaalde voorwaarden kan daarop een uitzondering gemaakt worden voor wie onvrijwillig deeltijds werkt.

3. Bijzondere contracten (interim, flexi-job, jobstudent of vervanging)

Er bestaan ook heel wat andere contractvormen, met elk hun eigen regels. Enkele voorbeelden:

• Interimcontracten, waarbij het uitzendkantoor als werkgever optreedt. Vaak nuttig om personeelstekorten op te vangen in (onverwacht) drukke periodes, ter vervanging van een afwezige werknemer, of om uit te testen of een kandidaat geschikt is voor een vaste tewerkstelling.
• Studentenovereenkomsten, voor het goedkoop en tijdelijk inzetten van jobstudenten (met minimale RSZ-bijdrage).
• Flexi-jobs, toegestaan in bepaalde sectoren voor flexibele en goedkope extra werkkrachten die ook elders tewerkgesteld of gepensioneerd zijn (met beperkte RSZ-bijdrage).
• Vervangingscontracten, voor het vervangen van een afwezige werknemer (tijdens arbeidsongeschiktheid, ouderschapsverlof, vakantie …). Het contract loopt af van zodra de afwezige werknemer het werk hervat.

Welke gegevens moeten verplicht in een arbeidscontract staan? 

U legt elke arbeidsovereenkomst bij voorkeur schriftelijk vast, ook als dat niet strikt noodzakelijk is. Als het arbeidscontract schriftelijk wordt vastgelegd, moet die minstens volgende zaken vermelden:

• Gegevens van werknemer (naam, adres, rijksregisternummer)
• Gegevens van de werkgever (naam, adres en eventueel het ondernemingsnummer)
• Startdatum (en einddatum wanneer van toepassing) van de tewerkstelling
• Functie (titel) van de werknemer
• Aard van het werk
• Soort contract en arbeidsregeling  (bepaalde of onbepaalde duur, vol- of deeltijds)
• Loon (bruto maand-, week-, dag- of uurloon) en betalingsfrequentie
• Plaats van de tewerkstelling
• Eventuele extralegale voordelen, premies en/of toeslagen
• Handtekening van de werknemer en de werkgever

De arbeidsovereenkomst kan uiteraard heel wat extra informatie en clausules bevatten. In veel gevallen is dat zelfs verplicht. Bij het opstellen van een arbeidsovereenkomst laat u zich best bijstaan door een sociaal secretariaat.

Voorbeeld arbeidsovereenkomst: waar downloaden?

U vindt online heel wat voorbeelden van arbeidsovereenkomsten. Grote sociale secretariaten stellen vaak gratis voorbeeldcontracten ter beschikking. Die kunnen u een goed beeld geven van de vorm en inhoud waarover het arbeidscontract moet beschikken. 

Idealiter laat u een contract op maat opstellen door uw sociaal secretariaat. U kunt het contract door hen ook laten nalezen, bijvoorbeeld door een interne HR-medewerker of een jurist. 

Mondelinge arbeidsovereenkomst

Het is in principe niet altijd verplicht om een arbeidsovereenkomst schriftelijk vast te leggen. In bepaalde gevallen, zoals bij een overeenkomst van onbepaalde duur, mag de overeenkomst ook mondeling worden vastgelegd.

In de praktijk is dat geen goed idee. Het ontbreken van een schriftelijk arbeidscontract leidt gemakkelijk tot discussies en onduidelijkheid. In principe bent u als werkgever aansprakelijk voor eventuele problemen die voortvloeien uit het ontbreken van een schriftelijke overeenkomst.

Daarom legt u best elke arbeidsovereenkomst schriftelijk vast – zelf als dat niet wettelijk verplicht is.

Veelgestelde vragen

Praktische info of advies nodig? Stel uw vragen aan specialisten van sociaal secretariaten

Het opstellen van arbeidscontracten is, zeker in complexe sectoren, niet altijd even eenvoudig. Hebt u nood aan advies en begeleiding bij het opstellen van een arbeidsovereenkomst? Wilt u meer weten over uw rechten en plichten als werkgever? Of, bent u op zoek naar een sociaal secretariaat dat perfect past bij uw onderneming?

Vul onderstaand offerteformulier in. Ontvang vervolgens gratis en volledig vrijblijvend advies en offertes op maat.